مقدمه:
انقلاب ها سرفصل مهمی در تاریخ جوامع مختلف به شمار می روند به طوری که مبدأ تاریخ نوین بسیاری از کشورها بر مبنای انقلاب هایشان تعیین شده است. انقلاب های واقعی فقط ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را دگرگون نمی کنند بلکه علاوه بر آن اندیشه ها و گفتمان های جدیدی را خلق می کنند و یا به ظهور می رسانند. از این رو رابطه ای دیالکتیکی و متقابل میان اندیشه ها و تحولات اجتماعی برقرار است و هر دو به طور معناداری در جریان تحولات انقلابی به موازات هم روی می دهند و بروز می کنند. در این میان به ویژه انقلاب های مهم دوران مدرن، هر یک سرآغاز تحول مهمی در گفتمان های حاکم بوده اند. بررسی محتوای کلی و عمومی حاکم بر آنها مؤید این نکته است.(نصیری حامد،۱۳۸۶، ص۱۰)

تعریف انقلاب:

انقلاب در لغت به معنی زیر و رو شدن یا پشت و رو شدن است و در آغاز از اصطلاحات علم اخترشناسی بود و در معنای چرخش دورانی افلاک و بازگشت ستارگان به جای اول به کار می رفت. فلاسفه انقلاب را این گونه بیان می نمایند که ذات و ماهیت یک شیی لزوماعوض شده باشد و در نگاه جامعه شناسان هر گونه جنبش اجتماعی توده‌ای که به فرایندهای عمده اصلاح یا دگرگونی اجتماعی بینجامد، انقلاب نامیده می‌شود. انقلاب‌های بزرگ به آن دسته از انقلاب‌ها گفته می‌شود که با تغییرات اساسی در حکومت و ساختار اجتماعی یک کشور یا جامعه همراه بوده‌اند که از آن جمله می‌توان به انقلاب کبیر فرانسه و انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و انقلاب اسلامی ایران اشاره کرد. (سالمی، ۱۳۸۶، ص ص ۳۵-۳۲)

تاریخچه:

پدیده انقلاب چنان که نوشته‌های متفاوت باقی‌مانده از دوران باستان نشان می دهد قدمت بسیار دارد. براساس یک پژوهش علمی، در فاصله ۶۰۰ ق. م تا ۱۴۶ ق. م، ۸۴ انقلاب در یونان باستان بهوقوع پیوست و در فاصله ۵۰۹ ق. م تا ۴۷۶ م. رم باستان شاهد ۱۷۰ انقلاب و اغتشاش عمده ثبت شده بود. (سالمی، ۱۳۸۶، ص ص ۳۵-۳۲)

انواع انقلاب:

این واژه در معنای خود دارای ابهام بسیار بوده و از این رو می‌توان آن را یک «تغییر کیفی» دانست که بسته به مورد، یک یا چند صفت از صفات زیر نیز با آن همراه می‌شود. (سالمی، ۱۳۸۶، ص ص ۳۵-۳۲)

انقلاب بسته به زمینه‌ی رخداد

• تغییر کیفی که در حوزه‌ی سیاسی رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی سیاسی»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی اجتماعی رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی اجتماعی»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی فرهنگ رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی فرهنگی»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی اقتصاد رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی اقتصادی»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی هنر رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی هنری»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی علم رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی علمی»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی ارتباطات رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی ارتباطات»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی اطلاعات رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی اطلاعات»
• تغییر کیفی که در حوزه‌ی فناوری رخ می‌دهد: اضافه نمودن صفت «در حوزه‌ی فناوری»

انواع انقلاب از منظر سرعت رخداد