بررسی تطبیقی انواع ربا از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران

480,000 تومان
تعداد صفحه : 130
حجم فایل : 500 KB
فرمت فایل : Word

لینک دانلود بعد از اضافه کردن پروژه به سبد خرید و پرداخت آن در اختیارتان قرار خواهد گرفت.

توضیحات

بررسی تطبیقی انواع ربا از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران

پایان نامه کامل برای دریافت درجه کارشناسی ارشد M.A 
رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی

تهیه شده توسط تیم محققینه گرین
برای کمک آموزش مقاله ها ، پروژه های کارشناسی و کارشناسی ارشد
با قیمیت بسیار اندک برای بازدیدکنندگان این سایت

میتوانید پاراگراف هایی از این پایان نامه را در زیر مطالعه کنید

فهرست مطالب

چکیده——————————————————— ۱
مقدمه———————————————————- ۲

فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱-بیان مسئله————————————————— ۴
۱-۲-ضرورت و اهمیت تحقیق—————————————– ۴
۱-۳-فرضیات تحقیق———————————————– ۴
۱-۴-سوالات تحقیق———————————————— ۴
۱-۵-اهداف تحقیق———————————————— ۵
۱-۶-روشهای اجرای تحقیق——————————————- ۵
۱-۷- پیشینه تحقیق———————————————— ۵

فصل دوم:تعاریف،اصطلاحات و مباحث
۲-۱-تعریف ربا—————————————————————————- ۸
۲-۲-انواع ربا——————————————————————————- ۹
۲-۲-۱-ربای قرضی———————————————————————— ۹
۲-۲-۲-ربای معاملی———————————————————————- ۱۰
۲-۳-حکم ربا در اسلام——————————————————————– ۱۰
۲-۳-۱-ربا در قرآن———————————————————————– ۱۰
۲-۳-۲-ربا از نظر سنت رسول اکرم (ص)————————————————- ۱۱
۲-۳-۳-ربا از دیدگاه اجماع————————————————————— ۱۲
۲-۳-۴-جایگاه راه‌های تخلص از ربا در اندیشه امام خمینی(ره)—————————- ۱۲
۲-۳-۵-تحریم ربا از دیدگاه فقها ——————————————————— ۱۲

فصل سوم:ربا از نظر فقه امامیه
۳-۱-بررسی تاریخی، اقتصادی و دینی ربـا————————————————– ۱۵
۳-۱-۱-مفهوم ربا ————————————————————————– ۱۵
۳-۱-۲-ربا از نظر تاریخی —————————————————————– ۱۶
۳-۲-ربا در قرآن————————————————– ۱۷
۳-۲-۱-ربا در روایات و احادیث ————————————– ۱۸
۳-۲-۳-ربا در ادیان الهی ——————————————– ۲۰
۳-۲-۳-۱- دین حضرت موسی (ع)———————————— ۲۰
۳-۲-۳-۲-دین حضرت عیسی (ع)————————————- ۲۱
۳-۳-انواع ربا—————————————————- ۲۲
۳-۳-۱-ربای معاملی———————————————– ۲۲
۳-۳-۲-ربای قرضی———————————————– ۲۲
۳-۴-حیله‌های ربا ———————————————— ۲۴
۳-۴-۱-فلسفه تحریم ربا ——————————————– ۲۶
۳-۴-۲-ربا از نظر اقتصادی —————————————— ۲۸
۳-۴-۳-رباى معاملى———————————————– ۲۹
۳-۴-۳-۱-تعریف رباى معاملى—————————————- ۲۹
۳-۴-۳-۲-اشیاى ربوى منصوص————————————– ۲۹
۳-۴-۳-۳-شرایط تحقق رباى معاملى———————————— ۳۰
۳-۴-۳-۳-۱-شرط اول: مکیل و موزون بودن عوضین———————— ۳۰
۳-۴-۳-۴-معدود چیست ——————————————- ۳۲
۳-۴-۳-۵-عمومیت رباى معاملى————————————– ۳۷
۳-۴-۳-۶-دلایل عمومیت——————————————- ۳۸
۳-۴-۳-۷-دلایل اختصاصى—————————————— ۳۹
۳-۴-۴-قرض در قرآن——————————————— ۶۸
۳-۴-۵-قرض در سنت——————————————— ۷۲
۳-۴-۶-تفاوت قرض با سایر عقود————————————- ۷۴
۳-۴-۷-قرض سرمایه گذارى—————————————– ۸۵
۳-۴-۸-تعیین مدت در قرض—————————————– ۸۷
۳-۴-۹-حرمت ربا در قرض‏هاى مصرفى و سرمایه‏گذارى———————- ۹۱
۳-۵-فرار از ربا————————————————— ۹۶

فصل چهارم:ربا از نظر حقوق موضوعه ایران
۴-۱-مقدمه—————————————————– ۱۰۱
۴-۲-تعریف ربا و انواع آن——————————————- ۱۰۱
۴-۲-۱-ربا بر دو نوع است—————————————— ۱۰۲
۴-۲-۱-۱-عنصر مادی بزه ربا—————————————- ۱۰۲
۴-۲-۱-۲-توافق یا تراضی طرفین————————————- ۱۰۲
۴-۲-۱-۳-شرط مازاد (اضافه)—————————————- ۱۰۲
۴-۲-۱-۳-قبض و اقباض مازاد (اضافه)——————————— ۱۰۳
۴-۲-۲-موضوع جرم———————————————- ۱۰۴
۴-۲-۲-۱-مرتکب جرم——————————————– ۱۰۴
۴-۲-۲-۲-علل موجهه جرم—————————————– ۱۰۵
۴-۲-۲-۳-اجازه یا حکم قانون————————————— ۱۰۵
۴-۲-۲-۳-اضطرار———————————————– ۱۰۶
۴-۲-۲-۴-شرایط تحقق اضطرار در جرم ربا——————————- ۱۰۶
۴-۲-۲-۵-واسطه معامله ربوی————————————— ۱۰۶
۴-۲-۲-۶-جزای نقدی——————————————– ۱۰۶
۴-۲-۲-۷-دادگاه صالح به رسیدگی———————————— ۱۰۷
۴-۲-۳-علت اهمیت ربا——————————————– ۱۰۸
۴-۲-۳-۱-اهمیت ربا———————————————- ۱۰۸
۴-۲-۳-۲-رفع شبهات ربا ‏—————————————— ۱۰۸
۴-۲-۴-انواع ربا در فقه اسلامی————————————— ۱۰۸
۴-۲-۴-۱-ربای معاملی——————————————– ۱۰۸
۴-۲-۴-۲-ربای قرضی——————————————– ۱۰۸
۴-۲-۵-عنصر مادی بزه ربا —————————————– ۱۰۹
۴-۲-۶-توافق یا تراضی طرفین————————————— ۱۰۹
۴-۲-۷-شرط مازاد (اضافه) —————————————– ۱۰۹
۴-۲-۸-قبض و اقباض مازاد (اضافه)———————————– ۱۱۱
۴-۲-۹-موارد استثنایی که ربا صدق می کند ولی حرام نیست ——————- ۱۱۱
۴-۲-۱۰-فرار از ربا (حیله های ربا)———————————— ۱۱۱
۴-۲-۱۱-احکام و کیفر رباخواری ————————————- ۱۱۲

فصل پنجم:نتیجه گیری
نتیجه‌گیری—————————————————— ۱۱۵
منابع———————————————————- ۱۲۱

چکیده
با توجه به این که رباخواری و حرمت آن، مسئله مورد ابتلای این عصر است، با ‏استفاده از منابع تاریخی، فقهی، روایی و تفسیری داخلی و خارجی ربا را از دیدگاه ‏فقه امامیه مورد نقد و بررسی تطبیقی قرار می دهیم. در ابتدا تعریف ربا ‏در لغت و اصطلاح فقها و انواع ربا در فقه شیعه و سنی را بیان می کنیم، آنگاه ادله حرمت ربا ‏را در اسلام بررسی کرده و نتیجه گرفته است که جمیع علمای اسلام اعم از شیعه و سنی ‏ربا را حرام و منکر آن را مرتد دانسته‏اند و این جزء ضروریات دین اسلام است.

مقدمه
ربا یکی از جرائم غیر مشهود در جوامع مختلف بشری اعم از مسلمان و غیرمسلمان می‌باشد و به نوعی سد راه آحاد و رشد اقتصادی گروهی از افراد جامعه می‌شود و در ضمن سنن حسنه‌ای مثل قرض‌الحسنه را که در دین مبین اسلام بر آن بسیار تأکید شده است، مظلوم واقع کرده و منجر به فراموشی آنهاد شده و به قیاس اولویت مسائلی مثل فساد اخلاقی، رواج تنبلی و بی‌بندوباری اقتصادی را به همراه داشته است. لذا دین مبین اسلام ربا و طرفین آن را مذموم می‌داند. به تبع آن قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران هم بایستی اشد مجازات را برای فعل این جرم در نظر بگیرد. هدف این تحقیق بررسی و تبیین مسئله ربا در حقوق اسلامی و فلسفه حرمت آن و جایگاه و نحوه برخورد با این پدیده مهلک اجتماعی در حقوق موضوعه ایران می‌باشد.

تعریف ربا و انواع آن
هر چند مقنن در ماده ۵۹۵ تعریف از بزه ربا بعمل نیاورده و تنها به ذکر مصادیق آن اکتفا نموده است؛ اما بند ۱ ماده ۱ قانون نحوه اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی (مصوب ۱۷/۵/۱۳۶۳) در تعریف ربا و انواع آن مقرر داشته است:

ربا بر دو نوع است

الف – ربای قرضی و آن بهره ای است که طبق شرط یا بنا بر روال، مقرض از مقترض دریافت نماید
ب – ربای معاملی و آن زیاده ای است که یکی از طرفین معامله زائد بر عوض یا معوض از طرف دیگر دریافت کند به شرطی که عوضین، مکیل یا موزون و عرفاً یا شرعاً از جنس واحد باشند.
با توجه به تعریف مذکور و انواع آن به نظر می رسد که ربای موضوع ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی نیز اعم از ربای قرضی یا معاملی است چرا که در صدر ماده مذکور، هم به ربای جنسی در معاملات اشاره شده و هم به ربای قرضی از طریق اخذ مبلغی مازاد بر مبلغ پرداختی از طریق اشاره شده است

عنصر مادی بزه ربا

مقررات ماده ۵۹۵ ق.م.ا حاکی است که عنصر ماده بزه ربا ممکن است به سه طریق محقق گردد: ۱- پرداخت ربا ۲- دریافت ربا ۳- وساطت یا معاونت در عملیات ربوی.
از میان عناصر مادی مذکور، دریافت و پرداخت ربا دارای اجزائی است که عبارتند از: ۱- توافق یا تراضی طرفین ۲- شرط مازاد ۳- قبض و اقباض مازاد.
بدین ترتیب چنانچه توافق طرفین فاقد یکی از اجزاء مذکور در فوق باشد، عمل ارتکابی از عنوان ربا خارج و مشمول مقررات ماده ۵۹۵ نخواهد بود.

حکم ربا در اسلام

در تمام ادیان الهی ربا حرام شمرده شده است و لذا در اسلام به طریق اولی این مسئله باید حرام شناخته شود و در ضمن در حرمت آن از نظر قرآن، سنت و اجماع علما هیچ‌گونه تردیدی نمی‌باشد تا آنجا که حتی امام خمینی(ره) حرمت آن را تا مرز انکار ضروریات دین دانسته‌اند.

ربا در قرآن

برخی آیات در قرآن کریم حول تحریم ربا بحث می‌کند که عبارتند از:
مالی که به ربا می‌دهید تا در اموال مردم افزون شود نزد خدا هیچ فزونی برآن ایجاد نمی‌شود و مالی را که برای خشنودی خدا برای زکات می‌پردازید دو برابر می‌شود».
از عادات زشت یهودیان این بود که ربا می‌گرفتند در حالی که از آن نهی شده بودند و اموال مردم را به ناحق می‌خوردند…».
ای اهل ایمان، ربای به هم فزاینده را نخورید از خداوند بترسید تا رستگار شوید…».
از این آیات قرآن کریم می‌توان حرمت ربا را از دید خداوند متعال دریافت و این مسئله بیش از آیه اول و دوم، در آیه سوم ظاهر می‌شود چه آنکه خداوند متعال اهل ایمان را به ترس از خدا و دوری از اکل ربا فرا می‌خواند.
همه این آیات، حکایت از شدت حرمت ربا در اسلام دارند. هر چند در خصوص مصادیق ربا، مفسران اختلاف نظر دارند اما در قرآن کریم نوع الحکم ربا متعلق فیه حرمت واقع شده است.

ربا از نظر سنت رسول اکرم (ص)

روایت‌های بسیار زیادی کاشف از قول، فعل و تقریر معصوم در کتب معتبر شیعه و سنی دال بر حرمت ربا وجود دارد که به برخی از آنها اجمالاً در زیر اشاره خواهیم کرد:
شیخ عباس قمی از رسول گرامی اسلام (ص) چنین روایت می‌کند: «خداوند درروز قیامت شکم رباخوار را به اندازه‌ ربایی که خورده است از آتش جهنم پر می‌کند: هیچ یک از اعمال و کارهای نیک او نمی‌پذیرد تا زمانی که اندکی از اموال ربوی در دستش است، پیوسته مورد لعن و نفرین فرشتگان قرار خواهد گرفت».
رسول اکرم (ص) در جای دیگری هم رباخواری را بدترین کسب‌ها معرفی می‌کند .
اَبان بن بکیر روایت می‌کند به جناب امام صادق (ع) رسیدم «به ایشان خبر رسید که مردی ربا می‌خورد و آن را شیر می‌نامد. امام (ع) فرمودند: اگر خداوند مرا بر او چیره گرداند، گردن او را خواهم زد».